سلولیت نوعی بیماری است که در آن توده‌های چربی زیر بافت پوست تجمع می‌یابند. این بیماری معمولا در باسن و ران‌های افراد مبتلا دیده می‌شود، ولی امکان دارد در بخش‌های دیگر بدن هم رخ دهد. سلولیت زمانی ایجاد می‌شود که توده‌های چربی از بافت پیوندی زیر پوست عبور میکنند. این بیماری در مردان رایج نیست. در این مطلب دلایل ابتلا به بیماری سلولیت و روش‌های درمان آن را بررسی می‌کنیم.
چند نکته‌ی جالب درباره سلولیت
- حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد زنان به این بیماری مبتلا خواهند شد.
- سلولیت به خاطر شکلی که روی بدن ایجاد می‌کند، با عنوان پوست پرتقال هم شناخته می‌شود.
- درمان‌های بی‌شماری برای سلولیت در دسترس است، اما تأثیر این درمان‌ها عمدتا موقتی است.
- رژیم غذایی کم چربی، ترک سیگار و در پیش گرفتن یک شیوه زندگی پر جنب و جوش ممکن است احتمال مبتلا شدن به سلولیت را کاهش دهد.
سلولیت چیست؟
همانطور که گفته شد سلولیت اصطلاحی است که برای ظاهر شدن توده‌های چربی در پوست و کمرنگ شدن آن بخش از پوست به کار می‌رود. نام‌های رایج سلولیت، پوست پرتقال، پوست لپه، پنیر و پدیده تشک هستند. امکان بروز این بیماری در مردان هم وجود دارد اما به دلیل توزیع متفاوت چربی، ماهیچه و بافت پیوندی، این بیماری در زنان بیشتر دیده می‌شود. در کل تعداد زیادی از زنان ممکن است سلولیت را در مقطعی از زندگی خود تجربه کنند.
بیماری سلولیت درجه بندی دارد؟
در سال ۲۰۰۹ مقیاس شدت این بیماری منتشر شد. سلولیت با سه درجه، رتبه بندی می‌شود. در زیر می‌توانید توضیحات مربوط به این سه درجه را مشاهده کنید:
- سلولیت درجه ۱ یا خفیف: در این درجه از سلولیت، پوست فرد مبتلا، ظاهری مانند پوست پرتقال پیدا می‌کند. روی پوست فرد بین ۱ تا ۴ فرورفتگی سطحی دیده می‌شود.
- سلولیت درجه ۲ یا متوسط: در این حالت بین ۵ تا ۹ فرورفتگی با عمق متوسط روی پوست به وجود می‌آید. پوست افراد مبتلا به سلولیت درجه ۲ ظاهری پنیری پیدا می‌کند.
- سلولیت درجه ۳ یا شدید: در این نوع از سلولیت که بدترین درجه‌ی آن تست، حدود ۱۰ فرورفتگی و یا بیشتر روی پوست به وجود می‌آید و پوست مبتلایان به این بیماری ظاهری تشک مانند دارد.
دلیل بیماری سلولیت چیست؟
علت دقیق این بیماری ناشناخته است، اما به نظر می‌رسد به دلیل تعاملات بین بافت پیوندی که در زیر سطح پوست قرار دارد و لایه چربی که دقیقاً زیر آن بافت است، به وجود می‌آید.
در خانم ها سلول‌های چربی و بافت پیوندی موجود در این لایه به صورت عمودی چیده شده‌اند. بیرون زدن سلول‌های چربی موجود در لایه‌ی پوست، به معنی بروز بیماری سلولیت است. در مردان، این بافت دارای ساختار متقاطع است، در نتیجه احتمال بروز سلولیت در مردان کمتر از زنان است. عوامل دیگری هم در ابتلا به این بیماری موثر هستند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
۱٫عوامل هورمونی
احتمالاً هورمون‌ها نقش مهمی در بروز سلولیت دارند. هورمون‌هایی مانند استروژن، انسولین، نورآدرنالین، تیروئید و پرولاکتین تاثیر خیلی زیادی در تجمع چربی در پوست دارند. بر طبق یک نظریه، هرچه هورمون استروژن در بدن خانم‌ها طی دوره‌ی یائسگی کاهش یابد، جریان خون به بافت پیوندی زیر پوست نیز کاهش می‌یابد. گردش کمتر خون به معنای کمبود اکسیژن در آن بخش از بدن است، بنابراین تولید کلاژن کاهش پیدا می‌کند. سلول‌های چربی هم با کاهش سطح استروژن بزرگ میشوند. در نهایت همه‌ی این عوامل باعث میشوند که رسوب چربی افزایش پیدا کند. همچنین از آنجایی که بافت چربی زیر پوست از طریق تضعیف بافت پیوندی بیرون میزند، رنگ پوست بدن را عوض می‌کند و پوست به صورت کمرنگ‌تر دیده می‌شود.
۲٫سن
کهولت سن یکی از عوامل تشدید این بیماری است. بالا رفتن سن خانم‌ها باعث می‌شود پوست انعطاف‌پذیری کم‌تری داشته باشد، نازک‌تر شود و همچنین احتمال افتادگی پوست هم وجود دارد. این ویژگی‌ها احتمال بروز سلولیت را افزایش می‌دهند.
۳٫عوامل ژنتیکی
یک سری ژن‌های خاص بر رسوب چربی تاثیر می‌گذارند. عوامل ژنتیکی را می‌توان با سرعت سوخت و ساز بدن، توزیع چربی در زیر پوست، اصلیت فرد و سطح گردش خون او مرتبط کرد. این موارد در احتمال ابتلا به سلولیت تاثیرگذار هستند.
۴٫رژیم غذایی و شیوه زندگی
سموم موجود در مواد غذایی یا حتی هوا در بروز این بیماری نقشی ندارند، با این حال در پیش گرفتن یک شیوه زندگی سالم ممکن است خطر ابتلا به آن را کاهش دهد. برای مثال ورزش و رژیم غذایی احتمال بروز سلولیت را در افراد کمتر می‌کند. این بیماری در افرادی که چربی، کربوهیدرات و نمک زیادی مصرف میکنند و در همین حال مواد فیبردار خیلی کمی هم میخورند، بیشتر دیده می‌شود. این بیماری در افراد سیگاری، اشخاصی که ورزش نمی‌کنند و افرادی که برای مدت زمان طولانی در یک وضعیت قرار دارند، برای مثال کارمندانی که مدت زیادی پشت میز می‌نشینند، شیوع بیش‌تری دارد. پوشیدن لباس زیری که در قسمت باسن انعطاف‌پذیری کمی دارد و بیش از حد تنگ است، ممکن است جریان خون را محدود کند و در احتمال ابتلا به سلولیت نقش داشته باشد. معمولا رسوب چربی در افرادی که چربی اضافی دارند شیوع بیش‌تری دارد، اما افراد لاغر و دارای اندام مناسب هم ممکن است به این بیماری دچار شوند. سلولیت به طور معمول بعد از سن ۲۵ سالگی رخ می‌دهد، البته احتمال بروز این بیماری در جوانان و حتی نوجوانان هم وجود دارد.
درمانی برای سلولیت وجود دارد؟
برای رفع این بیماری چندین روش درمانی پیشنهاد می‌شود، با این وجود اثربخشی هیچ یک از این روش‌ها از طریق تحقیقات علمی ثابت نشده است. آکادمی پوست آمریکا (AAD) روش‌هایی را که ممکن است فرورفتگی‌های پوست را کاهش دهند بررسی کرده است. این موسسه با این روش‌ها با شکستن ارتباط بافت‌های پیوندی زیر سطح پوست سعی در درمان این بیماری دارد. بعضی از روش‌های درمانی را در ادامه باهم مرور می‌کنیم.
درمان سلولیت با موج صوتی
در این روش از یک وسیله دستی برای انتقال امواج صوتی استفاده می‌شود. این روش درمانی ممکن است موفقیت‌آمیز باشد اما احتمال دارد دوره‌ی درمان چند جلسه طول بکشد.
درمان با لیزر
درمان از طریق لیزر می‌تواند فرورفتگی‌ها را برای حدود یک سال یا بیشتر بهبود ببخشد. برای انجام این کار یک میلهی لیزر کوچک در زیر پوست قرار می‌گیرد. سپس لیزر شلیک می‌شود و بافت را از بین می‌برد. این روش درمانی همچنین می‌تواند با افزایش تولید کلاژن باعث ضخیمتر شدن پوست شود. پوست ضخیم فرورفتگی‌ها را کمتر نشان می‌دهد.
درمان از طریق جراحی
در این روش یک متخصص پوست سوزنی را زیر پوست قرار می‌دهد تا ارتباط بافت پیوندی را قطع کند. به گفته‌ی موسسه AAD، بهبودی تاشی از عمل جراحی ممکن است برای حدود ۲ سال یا بیشتر، دوام داشته باشد.
وکیوم
برای درمان از طریق وکیوم با استفاده از یک دستگاه که حاوی تیغههایی کوچک است، محل ارتباط بافت‌های پیوندی را از بین میبرند. با قطع شدن نوارهای پیوندی، بافت زیر آن به سمت بالا حرکت می‌کند تا فضای زیر پوست را پر کند و سلولیت را از بین ببرد. درمان از طریق وکیوم در صورت موفقیت‌آمیز بودن ممکن است برای ۳ سال این بیماری را درمان کند اما تعداد کمی از افراد با این روش موفق به درمان آن شده‌اند.
کربوکسی درمانی
روش دیگر کربوکسی درمانی است که شامل قرار دادن گاز دی اکسید کربن در زیر پوست می‌شود. عوارض جانبی این روش، کبودی و ناراحتی بعد از عمل است، اما احتمال دارد این بیماری را تا حدی از بین ببرد.
اندرمولوژی
این روش نیز شامل ماساژ عمیق با وسیلهای مانند وکیوم است که باعث بلند شدن پوست می‌شود. اداره غذا و داروی ایالات متحده (FDA) اندرمولوژی را به عنوان روشی ایمن برای درمان سلولیت تأیید کرده است، اما به گفته AAD، شواهد کمی در مورد احتمال موفقیت این روش وجود دارد.
Ionithermie
در این روش قسمت آسیب دیده بدن را با نوعی گل یا خشت مخصوص میپوشانند، سپس قبل از اعمال جریان الکتریکی، روی آن بخش را هم با پلاستیک میپوشانند. اثربخشی این روش نیز اثبات شده نیست.
رادیوتراپی
هدف از رادیوتراپی کاهش بیماری سلولیت با گرم کردن بخش آسیب دیدهی پوست است، اما نتیجه ناشی از این روش کوتاه مدت است.
لیپوساکشن
برای درمان سلولیت، لیپوساکشن با کمک لیزر مقادیر کمی از چربی زیر پوست را از بین می‌برد، ولی ممکن است این کار باعث بدتر شدن فرورفتگی‌ها شود. هنوز هیچ مدرکی دال بر موفقیت این روش وجود ندارد.
لیپوسکوپیک اولتراسونیک
روش لیپوسکوپیک اولتراسونیک، چربیها را هدف قرار داده و آن‌ها را از بین می‌برد، با این حال باز هم تحقیقات احتمال موفقیت این روش را اثبات نکرده است.
از چه روش‌هایی نباید برای درمان سلولیت استفاده کرد؟
روش‌های درمانی که مورد تایید AAD نیستند شامل کرولیولیپولیز است. در این روش چربی را فلج میکنند. همچنین مزوتراپی هم که شامل تزریق مخلوط موادی در زیر پوست است، مورد تایید AAD نیست.
داروها و کرم‌های موثر در درمان سلولیت
برخی داروها و کرم‌ها به دلیل اینکه بافت‌های چربی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، برای درمان این بیماری پیشنهاد میشوند. این داروها و کرم‌ها را در زیر می‌توانید مشاهده کنید.
کافئین
کافئین آب سلول‌های بدن را کم می‌کند و باعث می‌شود کمتر دیده شوند. برای درمان از طریق کافئین باید به صورت روزانه این ماده را مصرف کرد. کرم‌های کافئین متنوعی وجود دارد که به راحتی و به صورت آنلاین هم می‌توان به آن‌ها دسترسی پیدا کرد.
رتینول
رتینول می‌تواند با ضخیم کردن پوست، در درمان این بیماری موثر باشد. برای نتیجه گرفتن از این روش باید ۶ ماه رتینول مورد استفاده قرار بگیرد. البته قبل از مصرف دائم، باید مطمئن شوید به رتینول حساسیت ندارید. زیرا بعضی از افراد با مصرف این ماده عوارض جانبی مانند تپش قلب را تجربه کردهاند.
همچنین برخی از محققان برای درمان سلولیت استفاده از داروهایی را پیشنهاد میکنند که می‌توانند متابولیسم سلولی و گردش خون را بهبود ببخشند، اما اثربخشی این داروها آزمایش نشده است.
راهحلهای درمانی جایگزین
روش‌های درمانی جایگزین یا تکمیلی مثل عصاره دانه انگور نیز برای درمان سلولیت وجود دارد. این روش‌های درمانی به شکلهای مختلف مانند درمان موضعی، خوراکی و حتی تزریق مورد استفاده قرار می‌گیرند، با این حال هنوز اثربخشی هیچکدام اثبات نشده است. برخی افراد برای کاهش فرورفتگی‌ها از لباس فشردهسازی استفاده میکنند. این لباسها شریانها را فشرده میکنند و جریان خون و لنف را افزایش می‌دهند تا چربی قابل رویت در پوست کاهش یابد. جوراب ساق بلند مخصوص فشردهسازی را هم می‌توان به صورت آنلاین تهیه کرد.
نکته
لیپوساکشن و رژیم‌های غذایی تجمع چربی را برطرف نمی‌کنند زیرا بر ساختار بافت پیوندی تأثیر نمیگذارد. البته رژیم‌های غذایی مناسب احتمال عدم ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. با این حال، کاهش چربی به معنای کمبود چربی است که به بافت‌ها فشار وارد می‌کند. بنابراین رژیم غذایی سالم و متعادل و همینطور ورزش بر عدم ابتلا به سلولیت اثر می‌گذارند.
علاوه بر روش‌های درمانی یاد شده، بعضی از روغن‌ها هم به بهبود این بیماری کمک میکنند. حال درباره‌ی این روغن‌ها بیشتر توضیح میدهیم.
اثر روغن‌ها در درمان سلولیت
روغن‌های اساسی سال‌ها است که در بسیاری از فرهنگ‌ها برای درمان خیلی از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. فواید درمانی روغن‌ها زیاد است، از کاهش استرس گرفته تا بهبود زخم‌های پوستی و پاکسازی سینوس‌ها. حداقل ۹۰ روغن وجود دارد که متخصصان پوست برای معالجه بیماری‌های پوستی از آن‌ها استفاده میکنند. یکی از کاربردهای جدید روغن‌های اساسی در کمک به درمان سلولیت است. در حالی که این بیماری به خودی خود یک بحران پزشکی جدی محسوب نمی‌شود، از نظر برخی افراد که به ظاهر خود اهمیت می‌دهند، ممکن است خیلی نگران کننده باشد.
چه نوع روغن‌هایی برای درمان سلولیت استفاده می‌شود؟
رایجترین روغن‌ها عبارتند از:
- روغن چوب سرو
- سرو
- رازیانه
- شمعدانی
- گریپ فروت
- اسطوخودوس
- لیمو
- آهک
- نارنگی
- رزماری
نحوه استفاده از روغن‌های اساسی
روغن‌های اساسی را به طور مستقیم روی پوست استفاده نمی‌کنند، زیرا این روغن‌ها بسیار قوی هستند و می‌توانند باعث تحریک پوست شوند. روغن‌های اساسی زمان استفاده باید با روغن‌های حامل مخلوط شوند. روغن‌هایی که معمولا به عنوان حامل مورد استفاده قرار می‌گیرند، شامل روغن نارگیل یا زیتون هستند.
روغن‌های حامل دیگر که توسط انجمن ملی آروماتراپی هالیستیک توصیه میشوند عبارتند از:
- روغن هسته زردآلو
- آرنیکا
- آووکادو
- باباب
- گل گاوزبان
- گل پامچال عصرانه
- جوجوبا
- بذر گل مرمر
- خولان دریا
- مخمر سنت جان
- بادام شیرین
نکات اساسی در استفاده از روغن‌ها
مهم‌ترین نکته این است که روغن‌های اساسی را باید به طور مناسب رقیق کرد. متخصصان دانشگاه مینهسوتا پیشنهاد میکنند هنگامی که حداقل یک روغن اساسی و یک روغن حامل مربوط به آن را انتخاب کردید، بهتر است رقیق سازی بین ۱ تا ۵ درصد باشد. اگر می‌خواهید قسمت‌های زیادی از بدن را ماساژ دهید، بهتر است درصد رقیق سازی به ۱ نزدیک باشد.
نحوه رقیق سازی:
- ۱ درصد: ۱ قطره روغن اساسی در هر قاشق چایخوری روغن حامل
- ۳ درصد: ۳ قطره روغن اساسی در هر قاشق چایخوری روغن حامل
- ۵ درصد: ۵ قطره روغن اساسی در هر قاشق چایخوری روغن حامل
در نهایت مخلوط روغن اساسی و حامل را روی ناحیه آسیب دیده بمالید و به آرامی مالش دهید. از آنجا که این روغن‌ها به سرعت تبخیر میشوند، برای کسب نتیجه مورد نظر بهتر است دو بار در روز از آن‌ها استفاده کنید. یک مطالعه کوچک در سال ۲۰۱۸ نشان داد که ماساژ با یک مخلوط گیاهی حاوی آهک و لیموترش (و همچنین تعدادی روغن و گیاه دیگر) به طور مرتب و به مدت هشت هفته، باعث کاهش سلولیت می‌شود.
با این وجود، باید در نظر داشته باشید که عوامل مختلفی وجود دارد که می‌توانند در این نتایج نقش داشته باشند، از جمله نحوه ماساژ دادن.
علاوه بر این روغن‌ها، روغن نارگیل هم برای درمان این بیماری پیشنهاد می‌شود.
فواید روغن نارگیل برای درمان سلولیت
هدف از ماساژ دادن پوست با روغن نارگیل، کاهش توده‌های چربی و فرورفتگی‌ها است. همچنین به خاطر کاربرد آسان روغن نارگیل استفاده از آن راحت است. از آنجا که روغن نارگیل نقطه ذوب کمی دارد، می‌تواند در کف دست افراد ذوب شود تا آن‌ها به راحتی روغن را روی پوست ماساژ دهند. روغن نارگیل نقش زیادی در آب‌رسانی و نرم کردن پوست دارد و می‌تواند به پوشاندن قسمت‌های کمرنگ پوست که به دلیل تجمع چربی به وجود آمده‌اند، کمک کند. طبق نتایج به دست آمده از یک مطالعه، اگر از روغن نارگیل طبیعی به عنوان مرطوب کننده استفاده شود، تاثیراتی به اندازه روغن معدنی روی پوست دارد. همچنین روغن نارگیل ممکن است باعث تولید کلاژن در پوست شود، کلاژن با تاثیر بر بافت پوست احتمال دارد باعث کاهش سلولیت شود. کلاژن یک ماده رایج در کرم ها و پمادهای تقویت کننده پوست است. شواهد پزشکی کمی مبنی بر اینکه روغن نارگیل باعث کاهش یا درمان سلولیت می‌شود، در دسترس است. با این حال، خواص مرطوب کننده و تولید کلاژن آن ممکن است برای بعضی افراد مفید باشد.
اگر به استفاده از داروها، عمل‌های جراحی و روغن‌ها علاقه ندارید می‌توانید از ورزش استفاده کنید.
ورزش‌هایی که می‌توانند به خلاص شدن از شر سلولیت کمک کنند
برخی از تمرینات پا ممکن است به ضخیم کردن پوست اطراف ناحیه ران کمک کند. حتی امکان دارد شاهد کاهش سلولیت نیز باشید. ورزش برای رهایی از سلولیت روی ران‌ها نوعی درمان محسوب نمی‌شود، اما عضلات قوی‌تر و پوست محکم‌تر ممکن است نشانه‌های ناشی از این بیماری را تا حدی بپوشاند. تمریناتی که ممکن است در کاهش توده‌های چربی موثر باشد در ادامه آورده شده است.
اسکوات
برای انجام اسکوات باید کارهای زیر را انجام داد:
- پاهای خود را به اندازه‌ی عرض شانه از هم فاصله داده و مطمئن شوید که انگشتان پا به جلو متمایل است.
- ۲٫ گلوت‌های خود را انگار که روی صندلی نشستهاید پایین بیاورید، مطمئن شوید که زانوها از انگشتان پایتان جلوتر نروند.
- حالا باید در همان جهتی که شروع کرده‌اید به بدن خود فشار وارد کرده و سپس این کار را تکرار کنید.
اسکوات پرشی![]()
سطح این روش یک مرحله بالاتر از روش قبلی است زیرا در انتها باید یک پرش انجام داد.
- همان مراحل گفته شده برای اسکوات معمولی را انجام دهید.
- حالا به جای اینکه در مسیر برگشت به وضعیت شروع بدن خود فشار وارد کنید، یک پرش کوچک روی انگشتان خود انجام دهید.
حرکت پله
- جلوی نیمکت یا یک جعبه تمرینی محکم بایستید.
- بر روی آن قدم بگذارید.
- ۳٫ به سمت عقب قدم بردارید و مانند الگوی قبلی حرکات را تکرار کنید.
گلوت یا لگد زدن به پا
- روی دستها و زانوهای خود روی زمین در حالت چهار ضلعی قرار بگیرید.
- ۲٫ هر کدام از پاها را پشت سر خود بکشید، روی استفاده از گلوت و بالای ران خود متمرکز شوید.
- ۳٫ هر پا را پایین بیاورید و از طرف دیگر این کار را تکرار کنید.
اسکوات طرفینی
- هر دو پای خود را کنار هم قرار دهید.
- ۲٫ هر دفعه به یک طرف خیز بردارید و هر دو عضله داخلی و خارجی ران خود را فشرده کنید.
- ۳٫ به جای قبلی خود برگردید و این کار را در طرف دیگر هم تکرار کنید.
تمرینها را پیشرفته‌تر کنید
هر یک از تمرین‌های فوق به افراد امکان می‌دهد از وزن بدن به نفع خود استفاده کنند. در حین انجام ورزش برای درمان سلولیت چند نکته باید رعایت شود:
۱٫ هر دفعه باید حدود ۱۲ تا ۱۵ حرکت انجام داد.
۲٫ با قوی‌تر شدن می توان وزنه یا تعداد تکرار حرکات را افزایش داد.
۳٫ حتما قبل و بعد از تمرین حرکات کششی انجام دهید تا از فشار به عضلات جلوگیری شود.
۴٫ در هر هفته دو تا سه جلسه‌ی ۳۰ دقیقه‌ای ورزش کنید.
۵٫ به جای تمرکز روی یک تمرین واحد، یک الگوی روزمره برای خود ایجاد کنید که ترکیبی از تمرین‌های هوازی و تمرینات قدرتی است. فعالیتهای هوازی در سوزاندن چربی کمک می‌کند، در حالی که تمرینات قدرتی باعث تقویت عضلات می‌شود و به خاصیت ارتجاعی پوست کمک می‌کند.
۶٫ همه این عوامل در کنار هم ممکن است به بهبود سلولیت ران کمک کنند.
برخی از تمرین‌های هوازی که می توانند به سوزاندن چربی کمک کنند عبارتند از:
دوچرخه سواری، رقصیدن، پیاده روی، شنا
نکته اصلی در اینجا یافتن فعالیتی است که از آن لذت می‌برید. اگر می‌خواهید ورزش را به تازگی شروع کنید، قبل از شروع کار حتماً ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
جمع‌بندی
با توجه نتایج تحقیقات سال ۲۰۱۵ روی انواع روش‌های درمان سلولیت، اکثر این روش‌های درمانی یا بیاثر هستند و یا در نهایت باعث بهبودی کامل سلولیت نمی‌شوند. به همین دلیل برای خلاص شدن از این بیماری باید با احتیاط عمل کرد و قبل از اقدام به درمان از طریق هر کدام از روش‌های نام برده شده، حتما تحقیقات لازم را به عمل آورد.